Ana Karenjina je remek-djelo ruske književnosti koje prati život plemkinje Ane Karenjine u carskoj Rusiji 19. vijeka. Priča počinje kad Ana, udata za visokog državnog činovnika Alekseja Karenjina, dolazi iz Petrograda u Moskvu da pomogne u rješavanju bračne krize svog brata Stive Oblonskog.
Na željezničkoj stanici, Ana upoznaje grofa Vronskog, mladog i zgodnog oficira konjičke garde. Njihov prvi susret obilježen je tragičnim događajem – željezničkom nesrećom u kojoj gine jedan radnik, što se kasnije tumači kao zlokobno predskazanje.
Ana i Vronski počinju da se viđaju u društvu, gdje njihova uzajamna privlačnost postaje sve očiglednija. Uprkos tome što je udata i ima mladog sina Serjožu, Ana ne može da se odupre svojim osjećanjima prema Vronskom. Njihova veza ubrzo prerasta u strastvenu ljubavnu aferu koja uzburkava petrogradno visoko društvo.
Paralelno sa pričom o Ani, roman prati i ljubavnu priču između Konstantina Ljevina, zemljoposjednika i filozofa, i Kiti Ščerbacke. Kiti u početku odbija Ljevinovu prosidbu jer je zaluđena Vronskim, ali nakon što je Vronski napušta zbog Ane, ona shvata da je pogriješila. Kasnije, Kiti prihvata Ljevina i njih dvoje grade srećan brak zasnovan na međusobnom poštovanju i razumijevanju.
Ana, mučena ljubavlju prema Vronskom i osjećanjem krivice prema mužu i sinu, konačno odlučuje da napusti svoj dom. Karenjon, povrijeđen i ponižen, odbija da joj da razvod, ali pristaje da živi odvojeno od nje. Ana odlazi sa Vronskim u Italiju, gdje provode nekoliko srećnih mjeseci, ali se kasnije vraćaju u Rusiju.
Po povratku, Ana otkriva da je potpuno izopštena iz visokog društva. Žene je izbjegavaju, ne prima pozive za društvena okupljanja, a posebno je pogađa što ne može da viđa svog sina. Vronski nastavlja da se kreće u društvu, što kod Ane izaziva ljubomoru i paranoju.
Njihova veza počinje da se komplikuje. Ana postaje sve nesigurnija i zahtjevnija, opterećena svojim položajem društvene izopštenice. Vronski, iako je i dalje voli, osjeća se zarobljenim u vezi koja mu je uništila vojnu karijeru i društveni položaj. Ana rađa Vronskom kćerku, ali to samo dodatno komplikuje njihovu situaciju.
Paralelno, Ljevin i Kiti grade svoj život na selu, suočavajući se sa svakodnevnim izazovima ali nalazeći sreću u jednostavnom životu i međusobnoj ljubavi. Ljevin prolazi kroz duhovnu krizu, tražeći smisao života, koji konačno pronalazi u porodici i radu na imanju.
Ana, sve više mučena ljubomorom i osjećanjem bezizlaznosti svoje situacije, počinje da tone u depresiju. Nakon jedne žestoke svađe sa Vronskim, ona dolazi do zaključka da je jedini način da ga kazni i završi svoje muke – samoubistvo. U stanju potpunog očaja, ona odlazi na željezničku stanicu i baca se pod voz, na istom mjestu gdje je na početku romana poginuo željezničar.
Nakon Anine smrti, Vronski, shrvan krivicom i tugom, odlazi kao dobrovoljac u rat, potajno se nadajući da će poginuti. Karenjon preuzima starateljstvo nad Aninom kćerkom, a roman se završava fokusirajući se na Ljevina i Kiti, koji očekuju svoje prvo dijete i predstavljaju kontrast tragičnoj ljubavnoj priči Ane i Vronskog.
Kroz ovu priču, Tolstoj majstorski prikazuje kontrast između strasti i razuma, društvenih obaveza i ličnih želja. Ana Karenjina je žrtva svog vremena, društva koje ne prašta ženi ono što lako oprašta muškarcu. Njena tragična sudbina služi kao kritika licemjerja visokog društva i krutih moralnih normi koje guše istinska osjećanja.
Roman se bavi vječnim temama ljubavi, braka, vjernosti, društvenih konvencija i potrage za smislom života. Kroz paralelne priče Ane i Ljevina, Tolstoj suprotstavlja destruktivnu strast konstruktivnoj ljubavi, pokazujući kako lični izbori i društvene okolnosti utiču na ljudske sudbine.
Analiza likova
1. ANA KARENJINA
- Glavna junakinja romana
- Karakteristike:
- Izuzetno lijepa i šarmantna žena
- Inteligentna i obrazovana
- Strastvena i emotivna priroda
- Sposobna za duboka osjećanja
- Razvoj lika:
- Od ugledne dame do društvene izopštenice
- Postepeno gubljenje unutrašnjeg mira
- Sve veća opsjednutost ljubomorom
- Tragičan kraj kroz samoubistvo
- Psihološki profil:
- Kompleksan karakter razapet između dužnosti i strasti
- Duboki unutrašnji konflikti
- Sposobnost za veliku ljubav ali i samodestrukciju
2. ALEKSEJ VRONSKI
- Mladi oficir konjičke garde
- Karakteristike:
- Zgodan i privlačan
- Bogat i društveno uticajan
- Častan prema svojim principima
- Spreman na žrtvu zbog ljubavi
- Razvoj lika:
- Od bezbrižnog mladog oficira do čovjeka opterećenog ljubavnom dramom
- Žrtvuje karijeru zbog Ane
- Rastrzanost između ljubavi i društvenih obaveza
- Psihološki profil:
- Iskren u svojim osjećanjima
- Ne uspijeva da se nosi sa Aninom nesigurnošću
- Gubi životni smisao nakon njene smrti
3. ALEKSEJ ALEKSANDROVIČ KARENJIN
- Anin muž, visoki državni činovnik
- Karakteristike:
- Krut i formalan
- Posvećen karijeri
- Emotivno suzdržan
- Robuje društvenim konvencijama
- Razvoj lika:
- Od hladnog birokrate do povrijeđenog čovjeka
- Pokušaj praštanja i duhovnog preobražaja
- Vraćanje krutosti nakon neuspjelog pokušaja pomirenja
- Psihološki profil:
- Nesposoban za spontanost i toplinu
- Duboko povrijeđen Aninom nevjerom
- Skriva emocije iza društvenih normi
4. KONSTANTIN LJEVIN
- Zemljoposjednik i filozof
- Karakteristike:
- Intelektualac i mislilac
- Iskren i prirodan
- Traži smisao života
- Blizak prirodi i zemlji
- Razvoj lika:
- Od usamljenog tragaoca do srećnog porodičnog čovjeka
- Duhovno i filozofsko sazrijevanje
- Pronalaženje životnog smisla kroz ljubav i rad
- Psihološki profil:
- Duboko moralan i promišljen
- Stalno preispituje sebe i svijet oko sebe
- Pronalazi mir u jednostavnom životu
5. KITI ŠČERBACKA
- Ljevinova žena
- Karakteristike:
- Mlada i nevina
- Emotivno zrela
- Sposobna za razvoj i učenje
- Posvećena porodici
- Razvoj lika:
- Od naivne djevojke do zrele žene
- Prevazilaženje mladalačkih zabluda
- Ostvarenje kroz brak i materinstvo
- Psihološki profil:
- Emotivno stabilna
- Sposobna za iskrenu ljubav
- Nalazi sreću u porodičnom životu
SPOREDNI LIKOVI:
6. STIVA OBLONSKI
- Anin brat
- Karakteristike:
- Lakomislen i površan
- Šarmantan i društven
- Neozbiljan prema obavezama
- Hedonista
7. DOLI OBLONSKA
- Stivina žena
- Karakteristike:
- Požrtvovana majka
- Trpi muževljeve prevare
- Razumije Aninu situaciju
- Predstavlja tradicionalnu ženu
Analiza odnosa između glavnih likova
ODNOS ANA – VRONSKI
Odnos Ane i Vronskog predstavlja centralnu ljubavnu priču romana koja počinje gotovo sudbonosnim susretom na željezničkoj stanici. Njihova veza se razvija od početne privlačnosti do strastvene ljubavi koja će promijeniti njihove živote. U početku, njihov odnos je ispunjen romantikom i strašću, gdje oboje osjećaju da su pronašli svoju srodnu dušu. Ana u Vronskom vidi sve ono što joj nedostaje u braku sa Karenjinom – strast, spontanost i iskrenu ljubav.
Međutim, kako vrijeme prolazi, njihov odnos postaje sve kompleksniji. Ana, koja je žrtvovala sve zbog ove ljubavi – svog sina, društveni položaj i ugled, postaje sve nesigurnija i zahtjevnija. Njena ljubomora i strah od gubitka Vronskog počinju da guše njihovu vezu. Vronski, iako iskren u svojoj ljubavi prema Ani, osjeća sve veći teret njene zavisnosti i društvene izolacije. Njihov odnos se postepeno pretvara u destruktivnu vezu koja će se završiti Aninim samoubistvom.
ODNOS ANA – KARENJIN
Brak Ane i Karenjina predstavlja tipičan aristokratski brak tog vremena, zasnovan više na društvenoj konvenciji nego na ljubavi. Karenjin je pošten i dostojanstven čovjek, ali emotivno hladan i nesposoban da razumije Anine emotivne potrebe. Njihov odnos je korektan ali bez strasti, što Ana posebno bolno osjeća nakon susreta sa Vronskim.
Nakon što otkrije Aninu nevjeru, Karenjin prolazi kroz različite faze – od povrijeđenog ponosa, preko pokušaja praštanja, do konačnog ogorčenja. Posebno je značajan trenutak kada Ana umalo nije umrla na porođaju i kada Karenjin pokazuje sposobnost za praštanje i ljudskost. Međutim, ovaj trenutak pomirenja je kratkotrajan i njihov odnos se završava potpunim otuđenjem.
ODNOS LJEVIN – KITI
Kao kontrast dramatičnoj vezi Ane i Vronskog, odnos Ljevina i Kiti predstavlja zdravu i konstruktivnu ljubav. Njihova veza počinje Ljevinovom nespretnom prosidbom i Kitinim odbijanjem, što oboma donosi važna životna iskustva. Kiti mora da preraste svoju mladalačku zaluđenost Vronskim, dok Ljevin mora da prevaziđe svoju nesigurnost.
Kada konačno počnu svoj zajednički život, njihov odnos se zasniva na međusobnom poštovanju, razumijevanju i podršci. Kroz svakodnevne izazove i radosti, oni grade čvrst brak koji im pomaže da rastu kao ličnosti. Njihova ljubav nije strastvena kao Anina i Vronskova, ali je stabilna i donosi im ispunjenje.
ODNOS ANA – SERJOŽA
Jedna od najpotresnijih dimenzija romana je odnos Ane i njenog sina Serjože. Ana iskreno voli svog sina i razdvojenost od njega je jedna od najvećih žrtvi koje podnosi zbog ljubavi prema Vronskom. Scena njihovog posljednjeg susreta, kada Ana kriomice dolazi da vidi sina na njegov rođendan, spada među najemotivnije u romanu.
Ovaj odnos pokazuje svu tragiku Aninog položaja – ona mora da bira između majčinske ljubavi i ljubavi prema Vronskom. Nemogućnost da pomiri ove dvije ljubavi dodatno produbljuje njenu unutrašnju krizu.
ODNOS VRONSKI – KARENJIN
Odnos između ova dva muškarca je složen i napetost. Iako se rijetko direktno susreću, njihovi životi su neraskidivo povezani kroz Anu. Vronski poštuje Karenjina kao časnog čovjeka, ali to ga ne sprječava da mu preotme ženu. Karenjin, s druge strane, vidi u Vronskom ne samo čovjeka koji mu je uništio brak, već i simbol društvenog poniženja.
Njihov odnos dostiže vrhunac u sceni Aninog porođaja, kada obojica pokazuju svoje najbolje osobine – Vronski kroz kajanje i spremnost da se žrtvuje, a Karenjin kroz praštanje. Međutim, ovo pomirenje je kratkog daha i njihov antagonizam se nastavlja do kraja romana.
Kroz ove složene međuljudske odnose, Tolstoj majstorski prikazuje različite aspekte ljubavi, braka i ljudske prirode, stvarajući univerzalnu priču o sukobu između strasti i dužnosti, lične sreće i društvenih očekivanja.